Pediatric Ophthalmology

Ophthalmologist surgeon Mr. Hatzinikolas has been involved in examining children of all ages - from infants to school-age - and has performed many strabismus surgeries in England.

In the 5 years he worked in England, he gained extensive experience in examining children and effectively dealing with their various problems.

The most important thing for early diagnosis and timely treatment of any eye problems in children is their preventive examination by a specialized ophthalmologist .

Throughout Europe, it is considered unthinkable not to have a COMPLETE eye examination EVERY YEAR for children from the age of 3 to the age of 7, by a specialized ophthalmologist.

Prevention and early diagnosis of all the following problems is the key to a child's smooth entry into learning and their further progress in school.

During the course of a child's schooling, the demands placed on them are great. However, nothing is as important and interesting as those early years when a child learns to read and write.

Reading requires children to be able to use their language, decoding, phonics, and visual skills to successfully recognize words and understand the meaning of written text.

Unfortunately, almost 20% of preschoolers have difficulty reading. Some of these children have learning disabilities or dyslexia, which is the brain's inability to process spoken language, and a problem with the auditory centers in processing - decoding the written word, or being able to connect the auditory part with the written word and symbols, with the appropriate sounds. However, a large number of children who have difficulty reading are not dyslexic at all, their phonetic and linguistic abilities are very good. It is simply their vision that interferes with their ability to read.

Vision plays a very important role in reading . Children must have very good vision - visual acuity - to be able to see the writing very clearly. Preschool tests that are done in schools usually check children's vision for distance, which should be 100% (10/10). If vision is blurry for distance and they cannot see the board from the back of the classroom, then the conclusion is that they need glasses. (simplified assessment).

Unfortunately, this is the entire examination that was planned and was performed in schools by mobile units of volunteer doctors who visited them, HOWEVER, other parameters are also included in the children's vision screening.

To be successful in school, children must be able to see images in three dimensions, that is, to coordinate both eyes together - as a team. They must be able to follow a series of letters without losing the line and position of the letters. They must be able to maintain clear focus as they read or be able to quickly focus as they look from the blackboard to their writing on their desk and vice versa.

They also need to be able to accurately interpret and analyze what their brain sees. If children do not have good visual skills in any of the above categories, then they may have difficulty in school and especially in reading.

Children who do not have good visual skills usually struggle a lot in school, and for no reason. Their "hidden" visual acuity keeps them from achieving high performance, and even teachers and parents fail to connect the child's difficulty in school and reading with their vision.

All of the following provides information about all the problems that can affect a child's performance at school and that ONLY a specialized ophthalmologist can identify.

Our eyes are designed to work as a team, but each eye works independently. When we look at something, both the left and right eyes record the image. The image from each eye is then transmitted by the optic nerve to the brain, which processes them and combines them into one image. For this ability to function optimally, each eye must be able to look at the exact same point in space, so that the images recorded by each eye are exactly the same. However, if the two eyes are not looking at exactly the same point, then the images recorded are more or less different. If the difference is large, then the brain cannot combine them into one, and the result is diplopia - that is, we see double.

Unfortunately, about 10% of children have eye coordination disorders at close range, a condition called convergence insufficiency . Such children at close range can only cope for a short time and see satisfactorily without problems. As time passes and the child continues to read, each eye will focus on a different point. The result is tired vision, progressively blurred vision, and eventually diplopia (seeing double). In addition, these children lose their concentration much more easily because they have difficulty concentrating and staying on task since the difficulty with their eyes is great. Sometimes these children are categorized as children with attention disorders.

Other symptoms reported by children are that the letters "swim" and move, eye fatigue, headaches, frustration and nervousness.

To avoid seeing double, some children with such coordination problems end up not using one eye. In other words, the brain reduces the use of one eye by preventing the transmission of the image from that eye. Thus, the child does not have diplopia, that is, he does not see double, since he uses only one eye, but the eye that is not used becomes amblyopic - "lazy". (Amblyopia is the condition in which the eye develops normally in size but its vision does not.) Thus, the child can manage, but he tires easily and his concentration decreases. Amblyopia must be diagnosed as early as possible and treated within the first seven (7) years of the child's life, because after this period of time it can no longer be corrected.

Because these children always see this way, this vision seems normal to them. They don't realize that they are using and tiring their eyes much more than anyone else, trying to keep the image clear and single.

When these problems are not identified early and left untreated, it may appear that it is ultimately a learning disability or even dyslexia. But it is not.
Eye coordination problems are PURELY an eye problem, not a learning issue. The symptoms are of course similar, but only a good eye exam will make this distinction and determine whether the eyes are the learning problem or not.

The good news, of course, is that these coordination problems can be addressed very satisfactorily.

One type of reduced coordination is called hyperopia, which is usually successfully treated with glasses. Another problem is aphasia, which is usually treated with special exercises. These special exercises are a series of eye exercises given by a qualified ophthalmologist, and correct problems that glasses cannot correct.

The ability to search, or control the very fine movements of our eyes, needed to follow a line of numbers and letters, is very important for reading. Children with this disorder often skip letters in a row and have trouble getting the meaning of sentences, due to their inability to move their eyes precisely. Many of these children are forced to use their fingers to keep up with the lines, since their eyes cannot follow these lines. When we read, our eyes make small jumps from left to right between words, or between groups of words, movements called saccades. The short pause we make between these movements is called focusing. After this focusing, our eyes move to the next word or group of words, another saccade.

The focusing system of our eyes, called accommodation , allows us to see clearly, especially at close range. Our eyes are designed to see far away, so when we look at something very close, the normal lens of our eye changes shape and changes the direction of the light beam onto the retina. It is the ability of our eyes to focus quickly when looking at something close and immediately look at something far away and vice versa. In children with accommodation problems, writing will appear progressively blurry as they read for longer periods of time and their eyes will experience fatigue from trying to keep the image of their writing clear.

Sometimes children with focusing problems hold their books too close to their eyes or lean too close to the book. Headaches are very common.
Reading glasses are usually given to help with the difficulty focusing, but sometimes other treatment is needed to improve the child's ability to focus.

Ο χειρουργός οφθαλμίατρος κος Χατζηνικόλας έχει ασχοληθεί με την εξέταση των παιδιών όλων των ηλικιών – από βρέφη μέχρι και την σχολική τους ηλικία- και έχει κάνει πολλές επεμβάσεις στραβισμού στην Αγγλία.

Στα 5 χρόνια που εργάστηκε στην Αγγλία, απέκτησε μεγάλη εμπειρία στην εξέταση των παιδιών αλλά και την αποτελεσματική αντιμετώπιση των διαφόρων προβλημάτων τους.

Το βασικότερο για την πρόωρη διάγνωση αλλά και έγκαιρη αντιμετώπιση των όποιων προβλημάτων των ματιών των παιδιών, είναι η προληπτική εξέταση τους από εξειδικευμένο οφθαλμίατρο.

Σε ολόκληρη την Ευρώπη θεωρείται αδιανόητο να μη γίνεται ΠΛΗΡΗΣ οφθαλμολογικός έλεγχος ΚΑΘΕ ΧΡΟΝΟ σε παιδιά  από την ηλικία των 3 ετών και μέχρι την ηλικία των 7 ετών, από εξειδικευμένο οφθαλμίατρο.

Η πρόληψη και η έγκαιρη διάγνωση όλων των παρακάτω προβλημάτων, είναι το κλειδί για την ομαλή είσοδο ενός παιδιού  στη μάθηση αλλά και την περαιτέρω πορεία του στο σχολείο.

Κατά την διάρκεια της πορείας των παιδιών στο σχολείο, οι απαιτήσεις που μπαίνουν στα παιδιά είναι μεγάλες. Ωστόσο τίποτα δεν είναι τόσο σημαντικό και ενδιαφέρον όσο στα πρώτα εκείνα χρόνια που το παιδί μαθαίνει να διαβάζει και να γράφει.

Το διάβασμα απαιτεί τα παιδιά να μπορούν να χρησιμοποιούν  τη γλώσσα, την αποκωδικοποίηση, τα φωνητικά,  τις οπτικές τους ικανότητες , για να αναγνωρίζουν με επιτυχία τις λέξεις και να καταλαβαίνουν το νόημα του γραπτού κειμένου.

Δυστυχώς, σχεδόν το 20% των παιδιών πρώιμης σχολικής ηλικίας δυσκολεύονται να διαβάσουν. Μερικά από αυτά τα παιδιά έχουν μαθησιακά προβλήματα ή δυσλεξία, η οποία είναι η αδυναμία του εγκεφάλου στην προφορική ομιλία, και πρόβλημα των ακουστικών κέντρων στο να επεξεργαστούν – αποκωδικοποιήσουν το γραπτό , ή να μπορέσουν να συνδέσουν το ακουστικό μέρος με το γραπτό και τα σύμβολα, με τους κατάλληλους ήχους. Ωστόσο ένας μεγάλος αριθμός παιδιών που δυσκολεύονται να διαβάσουν δεν είναι καθόλου δυσλεκτικά, οι φωνητικές και γλωσσικές τους ικανότητες είναι πολύ καλές. Απλά είναι η όραση τους που παρεμβαίνει στην ικανότητα τους να διαβάζουν.

Η όραση παίζει σημαντικότατο ρόλο στο διάβασμα. Τα παιδιά πρέπει να έχουν πολύ καλή όραση – οπτική οξύτητα για να μπορούν να βλέπουν τα γραπτά  πολύ καθαρά. Τα τεστ προσχολικής ηλικίας που γίνονται στα σχολεία συνήθως ελέγχουν την όραση των παιδιών για μακριά, η οποία πρέπει να είναι στο 100%   (10/10) . Αν η όραση είναι θολή στα μακριά και δεν μπορούν να δουν τον πίνακα από τις πίσω θέσεις της τάξης , τότε βγαίνει το συμπέρασμα ότι χρειάζονται γυαλιά. (απλουστευμένη εκτίμηση).

Δυστυχώς αυτή είναι όλη κι όλη η εξέταση που είχε σχεδιαστεί και γίνονταν στα σχολεία από κινητές μονάδες εθελοντών ιατρών που τα επισκέπτονταν ,ΟΜΩΣ  στον έλεγχο της όρασης των παιδιών μπαίνουν και άλλες παράμετροι.

Για την επιτυχία τους στο σχολείο, τα παιδιά πρέπει να είναι ικανά να βλέπουν τρισδιάστατα εικόνες , να συντονίζονται δηλαδή και τα 2 μάτια μαζί- σαν ομάδα. Πρέπει να είναι ικανά να ακολουθούν μια σειρά γραμμάτων χωρίς να χάνουν τη γραμμή και τη θέση των γραμμάτων. Πρέπει να είναι ικανά να διατηρούν καθαρή  την εστίαση καθώς διαβάζουν ή να μπορούν να κάνουν γρήγορη εστίαση καθώς κοιτάζουν από τον πίνακα στο γραπτό τους επάνω στο θρανίο τους  και αντίστροφα.

Επίσης πρέπει να είναι ικανά να ερμηνεύουν και να αναλύει  με ακρίβεια ο εγκέφαλος τους, ότι βλέπουν . Αν τα παιδιά δεν έχουν καλές οπτικές ικανότητες σε οποιαδήποτε από τις παραπάνω κατηγορίες, τότε μπορεί να έχουν δυσκολία στο σχολείο και ειδικά στο διάβασμα.

Παιδιά που δεν έχουν καλές οπτικές ικανότητες , συνήθως δυσκολεύονται πολύ στο σχολείο, και άσκοπα. Η ‘’κρυμμένη’’ οπτική τους οξύτητα τους κρατάει μακριά από υψηλές επιδόσεις, και ακόμα και οι δάσκαλοι αλλά  και οι γονείς αποτυγχάνουν στο να συνδυάσουν τη δυσκολία του παιδιού στο σχολείο και στο διάβασμα με την όραση του.

Όλα τα παρακάτω δίνουν πληροφορίες για όλα τα προβλήματα που μπορούν να επηρεάσουν την απόδοση του παιδιού στο σχολείο και που ΜΟΝΟ ένας εξειδικευμένος οφθαλμίατρος μπορεί να εντοπίσει.

Τα μάτια μας είναι φτιαγμένα να δουλεύουν σαν ομάδα, αλλά κάθε μάτι δουλεύει ανεξάρτητα. Όταν κοιτάμε σε κάτι, το αριστερό μάτι όπως και το δεξί καταγράφει την εικόνα. Τότε η εικόνα από το κάθε μάτι, μεταφέρεται με το νεύρο του ματιού στον εγκέφαλο, ο οποίος τις επεξεργάζεται και τις ενώνει σε μια εικόνα. Για να λειτουργήσει άριστα αυτή η ικανότητα , πρέπει το κάθε μάτι να μπορεί να κοιτάζει στο ίδιο ακριβώς σημείο στο χώρο, έτσι ώστε οι εικόνες που καταγράφονται από το κάθε μάτι να είναι ακριβώς ίδιες. Ωστόσο αν τα δυο μάτια δεν κοιτάνε ακριβώς στο ίδιο σημείο, τότε οι εικόνες που καταγράφονται είναι λίγο έως πολύ διαφορετικές. Αν η διαφορά είναι μεγάλη τότε ο εγκέφαλος δε μπορεί να τις ενώσει σε μια, και το αποτέλεσμα είναι η διπλωπία - βλέπουμε δηλαδή διπλά.

Δυστυχώς περίπου 10% των παιδιών έχουν διαταραχές συντονισμού των ματιών τους στην κοντινή απόσταση, κατάσταση που λέγεται διαταραχή σύγκλισης. Τέτοια παιδιά σε κοντινή απόσταση μπορούν μόνο για λίγο χρόνο να ανταπεξέλθουν και να δουν ικανοποιητικά χωρίς προβλήματα. Όσο περνά η ώρα και το παιδί συνεχίζει να διαβάζει, τόσο τα μάτια θα εστιάζουν το καθένα σε διαφορετικό σημείο. Το αποτέλεσμα είναι κουρασμένη όραση, θολή προοδευτικά, και τελικά διπλωπία (βλέπει διπλά). Επιπρόσθετα αυτά τα παιδιά χάνουν την συγκέντρωση τους πολύ πιο εύκολα γιατί δυσκολεύονται να συγκεντρωθούν και να παραμείνουν στην αποστολή τους μιας και η δυσκολία με τα μάτια τους είναι μεγάλη. Μερικές φορές αυτά τα παιδιά κατηγοριοποιούνται σαν παιδιά με διαταραχές – διάσπαση προσοχής.

Άλλα συμπτώματα που αναφέρουν τα παιδιά είναι ότι τα γράμματα ‘’κολυμπούν’’ και κινούνται , κούραση των ματιών , πονοκέφαλοι, απογοήτευση και νευρικότητα.

Για να αποφεύγεται να βλέπουν διπλά, μερικά παιδιά με τέτοια προβλήματα συντονισμού, καταλήγουν στο να μην χρησιμοποιούν το ένα μάτι. Με άλλα λόγια ο εγκέφαλος μειώνει  τη χρησιμοποίηση του ενός ματιού εμποδίζοντας την μετάδοση εικόνας από το μάτι αυτό. Έτσι το παιδί δεν έχει διπλωπία, δε βλέπει δηλαδή  διπλά, αφού χρησιμοποιεί μονό το ένα μάτι, αλλά το μάτι που δεν χρησιμοποιείται γίνεται αμβλυωπικό- ‘’τεμπέλικο’’. (η αμβλυωπία είναι η κατάσταση κατά την οποία το μάτι αναπτύσσεται φυσιολογικά σαν μέγεθος  αλλά όχι και η όραση του.)  Έτσι μπορεί το παιδί μεν να τα καταφέρνει, αλλά κουράζεται εύκολα και μειώνεται η συγκέντρωση του. Η Αμβλυωπία πρέπει να διαγνωστεί όσο το δυνατόν πιο νωρίς και να αντιμετωπιστεί μέσα στα πρώτα επτά (7) χρόνια ζωής του παιδιού, γιατί μετά από αυτό το χρονικό διάστημα δε μπορεί πλέον να διορθωθεί.

Επειδή αυτά τα παιδιά βλέπουν πάντα έτσι , τους φαίνεται φυσιολογική αυτή η όραση. Δεν καταλαβαίνουν ότι χρησιμοποιούν πολύ περισσότερο και κουράζουν τα μάτια τους από οποιονδήποτε άλλον, στην προσπάθεια να κρατήσουν καθαρή  και μονή την  εικόνα.

Όταν τα προβλήματα αυτά δεν εντοπιστούν έγκαιρα και μείνουν χωρίς αντιμετώπιση, μπορεί να φανεί ότι είναι τελικά πρόβλημα αδυναμίας μάθησης ή και ακόμα και δυσλεξίας. Αλλά δεν είναι.
Τα προβλήματα συντονισμού των ματιών είναι ΚΑΘΑΡΑ οφθαλμολογικό πρόβλημα, και όχι θέμα μαθησιακό. Τα συμπτώματα βέβαια είναι παρόμοια, αλλά μόνο μια καλή οφθαλμολογική εξέταση θα κάνει την διάκριση αυτή και να διαπιστωθεί αν είναι τα μάτια το πρόβλημα της μάθησης ή όχι.

Τα καλά νέα βέβαια είναι ότι αυτά τα προβλήματα συντονισμού μπορούν να αντιμετωπιστούν πολύ ικανοποιητικά.

Ένας τύπος μειωμένου συντονισμού είναι η λεγόμενη η υπέρμετρη σύγκλιση η οποία αντιμετωπίζεται συνήθως επιτυχώς με γυαλιά. Ένα άλλο πρόβλημα είναι η αδυναμία σύγκλισης η οποία αντιμετωπίζεται συνήθως με ειδικές ασκήσεις. Οι ειδικές αυτές ασκήσεις είναι μια σειρά από οφθαλμικές ασκήσεις και η οποίες δίνονται από εξειδικευμένο οφθαλμίατρο, και διορθώνουν προβλήματα που τα γυαλιά δε μπορούν να διορθώσουν.

Η ικανότητα αναζήτησης ή η ικανότητα να ελέγχουμε τις πολύ λεπτές κινήσεις των ματιών μας,  που χρειάζεται για να ακολουθούμε μια γραμμή αριθμών και γραμμάτων, είναι πολύ σημαντική για το διάβασμα. Παιδιά με τέτοια διαταραχή συχνά παραλείπουν γράμματα στη σειρά και έχουν πρόβλημα στο να μπαίνουν στο νόημα των φράσεων, λόγω της αδυναμίας τους να κινούν τα μάτια τους με ακρίβεια. Πολλά από αυτά τα παιδιά αναγκάζονται να χρησιμοποιούν τα δάχτυλα τους για να μη χάνουν τις γραμμές, μιας και τα μάτια τους δε μπορούν να ακολουθούν αυτές τις γραμμές.  Όταν διαβάζουμε τα μάτια μας κάνουν μικρά πηδηματάκια δεξιά- αριστερά μεταξύ των λέξεων, ή μεταξύ ομάδων λέξεων, κινήσεις που λέγονται σακκαδικές. Η μικρή παύση που κάνουμε μεταξύ αυτών των κινήσεων , λέγεται εστίαση. Μετά την εστίαση αυτή, τα μάτια μας κινούνται στην επόμενη λέξη ή ομάδα λέξεων , μια άλλη σακκαδικη κίνηση δηλαδή.

Το σύστημα εστίασης των ματιών μας , ονομάζεται προσαρμογή, και μας επιτρέπει να βλέπουμε καθαρά ειδικά στα κοντά. Τα μάτια μας είναι φτιαγμένα να βλέπουμε μακριά, έτσι ώστε όταν κοιτάζουμε σε κάτι πολύ κοντινό, ο φυσιολογικός φακός του ματιού μας, αλλάζει σχήμα και αλλάζει τη φορά της δέσμης του φωτός επάνω στον αμφιβληστροειδή. Είναι η ικανότητα των ματιών μας να εστιάζουν γρήγορα όταν κοιτούν κάτι κοντά και αμέσως να κοιτούν κάτι μακριά και το αντίθετο. Στα παιδιά με προβλήματα προσαρμογής το γραπτό θα φαίνεται προοδευτικά θολό όσο διαβάζουν για μεγαλύτερο χρονικό διάστημα και τα μάτια τους θα παρουσιάσουν κόπωση από την προσπάθεια να διατηρήσουν καθαρή την εικόνα του γραπτού τους.

Μερικές φορές τα παιδιά με προβλήματα εστίασης κρατούν το βιβλίο τους πολύ κοντά στα μάτια τους ή σκύβουν πολύ κοντά στο βιβλίο. Οι πονοκέφαλοι είναι πολύ συχνοί.
Γυαλιά για το διάβασμα δίνονται συνήθως για να βοηθηθεί η αδυναμία εστίασης αλλά μερικές φορές και άλλη θεραπεία είναι απαραίτητη για να βελτιώσουμε την ικανότητα του παιδιού να εστιάζει.